سرگذشت تاريخی شهر قم به دوران پيش از اسلام و پس از آن باز می گردد.

براساس مدارک و شواهد سابقه شهر قم به دوران ساسانی بازمی گردد اما مهم ترين رويدادی که در تاريخ قم سراغ داريم اسلام آوردن مردم آن و پذيرش تشيع بود، اين شهر در سال 23 هجری به دست ابوموسی اشعری فتح شد. از اين تاريخ به بعد شهر قم به شهر اهل بيت و قمی ها به شيعه متعصب شهره شدند. و قم به پناهگاه شيعيان و مخالفان خلفای اموی و عباسی تبديل شد. پس از پذيرش اسلام و تشيع از سوی مردم قم، سرنوشت سازترين رخداد تاريخ قم، آمدن حضرت معصومه به اين شهر است.

نام آن حضرت فاطمه و لقب ايشان (معصومه) است اين لقب را امام هشتم به وی اعطا فرمود. حضرت معصومه به جهت ديدن برادرشان حضرت رضا از مدينه به قصد مرو حرکت نمودند و چون به ساوه رسيدند سخت بيمار شدند و ايشان را به قم بردند و پس از هفده روز به سوی خدا شتافتند . شهر قم در قرون سوم و چهارم هجری به قلب تپنده جهان تشيع تبديل شد . اين امر در حقيقت مهم ترين و مبارک ترين اثری بود که دفن بانوی برگزيده اهل بيت در قم به دنبال داشت .

واقع شدن اين استان بين سه قطب صنعتی کشور (استان های تهران، مرکزی و اصفهان ) موقعيت ويژه ای را برای اين منطقه فراهم آورده است و در حال حاضر اين استان از پتانسيل مناسبی جهت توسعه بخش صنعت برخوردار است . بر طبق آخرين آمار به دست آمده حدود 900 واحد توليدی – صنعتی بزرگ و کوچک در اين شهرستان به ويژه در محدوده آن استقرار يافته اند که 47% آن ها مربوط به صنايع شيميايی، 14% صنايع نساجی و رنگرزی، 8% صنايع غذايی، 7% صنايع فلزی، 3% صنايع برق و الکترونيک، 1% سلولز، 4% خدماتی و 1% صنايع چرم می باشد.

جدول زير جمع واحدهای توليدی استان را به تفکيک رشته های صنعتی نشان می دهد.

بخش های فعال صنعتی استان قم عبارتند از : صنايع نساجی، شيميايی و پلاستيک، صنايع کانی و غيرفلزی، فلزی و الکترونيک، صنايع سنگين و صنايع دستی.

¿ صنايع کانی و غيرفلزی

صنايع کانی و غير فلزی پايه و اساس صنعت قم را تشکيل می دهد توليد اين صنايع در مقايسه با ديگر رشته های فعال دارای ارزش بالايی است و به دور ترين نقاط کشور صادر می شود در ضمن بالاترين سطح اشتغال در استان قم بعد از صنايع نساجی مربوط به اين بخش است . صنايع کانی و غير فلزی به دليل آن که مواد اوليه آن در محل تامين می شود به مصرف ارز نياز ندارد و هم اکنون محصول گچ ، آجر، آهک، سنگ و پورد کارخانه های اين استان به خارج شهر فرستاده می شود.

گفتنی است که در بخش سنگبری و سنگ بری و سنگ ساختمان در هر دوره بيشترين شاغلان را به خود اختصاص داده و در رتبه نخست قرار داد و پس از آن آجرپزی و ظروف چينی و سراميک در مقام های دوم و سوم قراردارند .

عمده ترين فعاليت صنعتی استان در بخش صنايع نساجی و چرم و کفش دمپايی است که تاکنون 251 واحد مجوز احداث دريافت نموده اند . اين صنعت در اشتغال اهالی بسيارموثر بوده و بالاترين رقم شاغلان را داشته است .

¿¿¿ صنايع غذايی

اين بخش از صنايع که به طور عمده با محصولات کشاورزی سر و کار دارد به علت محدوديت فعاليت کشاورزی در استان قم نقش چندانی از نظر امکانات بالقوه محلی ندارد و تنها برخی نيازهای شهری را تامين می کند. بر اين اساس حدود 50 کارگاه کوچک برای تبديل مواد واسطه ای غذايی در بخش صنايع غذايی در شهرستان قم ايجاد شده که نقش مهمی را در بين ديگر عوامل اقتصادی ايفا نمی کند.

اگر تعداد نانوايان و ماست بندها و سوهان پزان را در اين بخش محاسبه کنيم از نظر جايگاه اشتغال مقام سوم را در بين ديگر بخش ها دارد .

استان قم به دليل موقعيت خاص جغرافيايی يکی از مراکز تجاری در ابعاد مختلف محسوب می گردد. کالاهای صنعتی استان نوعاً به وسليه بازرگانان از تهران و ساير مناطق به کشورهای مختلف منجمله کشورهای عربی، اروپا، و به خصوص جمهوری های تازه استقلال يافته آسيای مرکزی صادر می گردد . اطلاعات دريافت شده از واحدهای صنعتی استان در سال 75 نشانگر صادرات مستقيم کالا به ميزان 4599000 دلار می باشد. نوع کالاها عبارتنداز: پارچه، لوازم خانگی، سنگ، انواع حشره کش، شيرآلات صنتعی، پيچ و مهره، بيسکويت کفش و دمپايی و منسوجات مختلف.

1- سوهان پزی : پيشينه سوهان پزی به دوران ناصر الدين شاه می رسيد .

هر ساله مقدار زيادی از اين کالا به شيخ نشين های خليج فارس و شهرهای

تعداد واحدهای فعال 948 واحد

نرخ بيکاری 4/6 درصد

تعداد شهرک های صنعتی دو شهرک صنعتی به مساحت 700 هکتار

محور توسعه صنعتی صنايع نساجی، صنايع کانی و غيرفلزی، صنايع شيميايی

متوسط سرانه اشتغال درهر واحد 16 نفر

تهران، مشهد، تبريز، شيراز و اصفهان صادرمی شود . هم اکنون 261 کارگاه سوهان پزی با بيش از 500 کارگر و در قم و حومه به توليد سوهان اشتغال دارند.

2- قاليبافی: عمده ترين فعاليت دستی در استان قم به قاليبافی اختصاص دارد . اين هنر نفيس که قرن ها پيش در دامن روستاييان خوش ذوق پا به عرصه وجود گذاشت امروزه در قم 10000 نفر به دان اشتغال دارند که از اين رقم 60 درصد را مردان و 40 درصد را زنان تشکيل می دهند . ماهانه 4000 متر فرش ابريشم در اين استان بافته می شود .

3- سراميک و کاشی سازی، دودگری و آجرپزی نيز جرو صنايع دستی اين استان محسوب می شوند .